Ομοιοπαθητική και λοιμώδεις ασθένειες

Σύμφωνα τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) οι μολυσματικές ασθένειες αντιπροσωπεύουν πάνω από το 40% των ασθενειών παγκοσμίως. Βακτηριακές ασθένειες, όπως η φυματίωση η οποία θεραπεύονταν και αντιμετωπίζονταν καλά με αντιβιοτικά στο παρελθόν, καθίστανται πλέον ανθεκτικές στα φάρμακα. Λόγω της αυξανόμενης ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά ο ΠΟΥ έχει εκφράσει παγκόσμια ανησυχία γι' αυτό και προειδοποίησε για μια επικείμενη παγκόσμια κρίση. Το 2015 διοργανώθηκε για πρώτη φορά η Παγκόσμια Εβδομάδα Ενημέρωσης για τα Αντιβιοτικά και είχε ως στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με την παγκόσμια αντίσταση στα αντιβιοτικά αλλά και να ενθαρρύνει τις βέλτιστες πρακτικές μεταξύ του κοινού, των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των φορέων χάραξης πολιτικής για την αποφυγή της περαιτέρω εμφάνισης και εξάπλωσης της αντιβιοτικής ανθεκτικότητας. Γιατί η μικροβιακή αντοχή αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα; Η εμφάνιση και εξάπλωση παθογόνων μικροοργανισμών ανθεκτικών στα φάρμακα που έχουν αποκτήσει νέους μηχανισμούς ανθεκτικότητας, οδηγώντας σε μικροβιακή αντοχή, συνεχίζει να απειλεί την ικανότητά μας να θεραπεύουμε κοινές λοιμώξεις. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η ταχεία παγκόσμια εξάπλωση πολυανθεκτικών και πανανθεκτικών βακτηρίων (γνωστά και ως "υπερβακτήρια") που προκαλούν λοιμώξεις οι οποίες δεν θεραπεύονται με τα υπάρχοντα αντιμικροβιακά φάρμακα, όπως τα αντιβιοτικά. Το 2019 ο ΠΟΥ εντόπισε 32 αντιβιοτικά υπό κλινική ανάπτυξη που απευθύνονται στον κατάλογο του , εκ των οποίων μόνο έξι χαρακτηρίστηκαν ως καινοτόμα. Επιπλέον, η έλλειψη πρόσβασης σε ποιοτικά αντιμικροβιακά φάρμακα παραμένει ένα σημαντικό ζήτημα. Οι ελλείψεις αντιβιοτικών επηρεάζουν τις χώρες όλων των επιπέδων ανάπτυξης και ιδιαίτερα τα συστήματα υγείας. Τα αντιβιοτικά γίνονται όλο και πιο αναποτελεσματικά καθώς η ανθεκτικότητα στα φάρμακα εξαπλώνεται παγκοσμίως, οδηγώντας σε πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμες λοιμώξεις και θάνατο. Ο ΠΟΥ αναφέρει ότι χρειάζονται επειγόντως νέα αντιμικροβιακά φάρμακα και ως επακόλουθο ιατρικές διαδικασίες, όπως χειρουργικές επεμβάσεις(πχ η καισαρική τομή ή η αντικατάσταση ισχίου), η χημειοθεραπεία του καρκίνου και η μεταμόσχευση οργάνων, θα γίνουν πιο επικίνδυνες. Για παράδειγμα, το ποσοστό αντοχής στην σιπροφλοξασίνη, ένα αντιβιοτικό που χρησιμοποιείται συνήθως για τη θεραπεία λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος, κυμαίνονταν από 8,4% έως 92,9% για την Escherichia coli και από 4,1% έως 79,4% για την Klebsiella pneumoniae στις χώρες που ανέφεραν στο παγκόσμιο σύστημα επιτήρησης της μικροβιακής αντοχής και χρήσης (GLASS). Η συνθήκες που επηρεάζουν την ανάπτυξη μιας λοίμωξης. Τα μικρόβια φαίνεται να οδηγούν σε ασθένεια κυρίως όταν το το ανοσοποιητικό και αμυντικό σύστημα του ατόμου δεν είναι ισχυρό αρκετά για να τα καταπολεμήσει. Πολλοί άνθρωποι εκτίθενται καθημερινά σε περιβάλλοντα με αυξημένο μικροβιακό φορτίο (ιούς, βακτήρια κ.α.), όμως δεν νοσούν από αυτά. Η "αιτία" της ασθένειας δεν είναι μόνο ένα μικρόβιο, αλλά και οι παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο την αντίσταση του ξενιστή, όπως η κληρονομική προδιάθεση, η διατροφικές του συνήθειες, το άγχος και η συνολική του ψυχολογική και πνευματική είκονα, δηλαδή όπως λέμε στην Κλασσική Ομοιοπαθητική, το επίπεδο υγείας του, το οποίο ουσιαστικά περιλαμβάνει την συνολική ψυχο-νεύρο-ενδόκρινο-ανοσολογική του κατάσταση. Γεγονός είναι πως τα αντιβιοτικά συνταγογραφούνται συχνότερα για πολλές αυτοπεριοριζόμενες ασθένειες και ιογενείς λοιμώξεις όπως το κρυολόγημα, η γρίπη ή ο πυρετός, όπου δεν ωφελούν. Η λήψη ομοιοπαθητικής θεραπείας σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να είναι ευεργετική, καθώς δρα ενισχύοντας την ανοσία του ξενιστή. Η θεραπεία είναι αποτελεσματική άμεσα και περαιτέρω όποια υποτροπή της νόσου μειώνεται. Για παράδειγμα υπάρχει μελέτη που καταγράφει την χρησιμότητα της Κλασικής Ομοιοπαθητικής στην προφύλαξη από υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος ή σε άλλη μελέτη σημειώνεται η ωφελιμότητα του συνδυασμού της ομοιοπαθητικής θεραπείας με την καθιερωμένη θεραπεία σε πολυανθεκτική φυματίωση σε φάρμακα η οποία φαίνεται να βελτιώνει την έκβαση της. Γενικότερα η δυνατότητες πρόληψης και θεραπείας διαμέσου της Ομοιοπαθητικής έχουν καταγραφεί σε αρκετές τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες. Η Ομοιοπαθητική στην προ-αντιβιοτική εποχή. Η Ομοιοπαθητική θεραπεύει μολυσματικές ασθένειες με επιτυχία από την προ-αντιβιοτική εποχή. Οι επιτυχίες στη θεραπεία της χολέρας ήταν μία από τις σημαντικότερες κι ένας από τους λόγους που ως θεραπευτικό σύστημα αναπτύχθηκε ραγδαία σε δημοτικότητα και καθιερώθηκε στην Ευρώπη. Η επιδημία της χολέρας στο Λονδίνο το 1854, όπου τα δεδομένα του London Homoeopathic Hospital φανερώνουν πως η εφαρμογή της σε προχωρημένα στάδια της νόσου περιόρισε τη θνητότητα στο 18,4%, ενώ σε αντίστοιχες αναφορές από συμβατικές μεθόδους ανέδειξαν ποσοστά θανάτων που κατά μέσο όρο άγγιζαν το 46,0%. Στην ισπανική γρίπη, το ποσοστό θανάτων όσων ακολούθησαν την Ομοιοπαθητική περιορίστηκε στο μόλις 1,05%, όταν με τις τότε συμβατικές μεθόδους έφτανε το 30% ή στην πανδημία της διφθερίτιδας στην Νέα Υόρκη στο διάστημα 1862-1864, όπου το ποσοστό θνητότητας περιορίστηκε στο 16,4%, όταν με άλλες μεθόδους αυτό έφτανε στο 83,6%. Σημαντικές ήταν η επιτυχίες στο θεραπευτικό πεδίο αλλά και την πρόληψη και σε άλλες περιπτώσεις όπως στον κίτρινο πυρετό στην Νότιο Αμερική την περίοδο 1853-1855 αλλά και πιο πρόσφατα το 2007 στην Κούβα για την αντιμετώπιση της λεπτοσπείρωσης. Στην σημερινή εποχή, με την εμφάνιση του ιου Sars-Cov-2 και την πρόκληση της νόσου Covid 19 έχουν σημειωθεί αρκετές θεραπευτικές επιτυχίες. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα συσχετίστηκαν με βελτίωση των συμπτωμάτων και σε αρκετές περιπτώσεις την ταχεία ανταπόκριση των ασθενών μέτριας έως σοβαρής μορφής της νόσου, όταν οι συμβατικές ιατρικές επιλογές δεν μπόρεσαν να ανακουφίσουν ή να συντομεύσουν την ασθένεια. Δυστυχώς όμως, σε μια τόσο σοβαρή κατάσταση όπως διαμορφώθηκε τα τελευταία σχεδόν δύο χρόνια, σημειώθηκε αδυναμία αντίληψης από μέρους των αρμοδίων σε διάφορες χώρες, των από καιρού τεκμηριωμένων επιστημονικών δεδομένων ως προς την ωφελιμότητα της συγκεκριμένης θεραπευτικής στις λοιμώξεις αλλά και της ασφάλειας που χαρακτηρίζει το ομοιοπαθητικό φάρμακο, ώστε να υπάρξει ενσωμάτωση της ιατρικής αυτής μεθόδου σε όλες τις βαθμίδες φροντίδας της υγείας. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε ότι η Ιατρική είναι μία. Ως ομοιοπαθητικοί ιατροί δεν κάνουμε διαχωρισμούς , όμως η μέθοδος της Ομοιοπαθητικής προσεγγίζει θεραπευτικά με διαφορετικό τρόπο τον ασθενή, χωρίς αυτός να περιορίζει την συνεργασία με τον συνάδελφο οποιασδήποτε ιατρικής ειδικότητος. Ο σκοπός της Ομοιοπαθητικής αγωγής σε χρόνιες υποτροπιάζουσες λοιμώξεις είναι η βελτίωση του ανοσοποιητικού αλλά και η επαναφορά του οργανισμού σε ομοιόσταση. Στις οξείες καταστάσεις η αντιμετώπιση είναι άμεση και ουσιαστική, διότι δεν παρατηρούμε μόνο ύφεση της συμπτωματολογίας και βελτίωση της κλινικής εικόνας του ασθενούς, αλλά και βελτίωση των εργαστηριακών εξετάσεων με τις οποίες καταγράφεται κι η μείωση των παθογόνων παραγόντων, όχι όμως πια με την χρήση αντιβιώσεων αλλά με την κινητοποίηση του ανοσοποιητικού μέσω της θεραπευτικής δράσης του κατάλληλου κατά περίπτωση ομοιοπαθητικού φαρμάκου. Ακόμη και σε μια οξεία κατάσταση η ιδιαίτερη συμπτωματολογία του οργανισμού θα μάς υποδείξει ποιο ομοιοπαθητικό φάρμακο είναι κατάλληλο ,γι’ αυτό και είναι αναγκαίο η συγκεκριμένη θεραπευτική να ασκείται, ως ιατρική πράξη , αποκλειστικά από ιατρούς σωστά εκπαιδευμένους. Σε καμία περίπτωση δεν καταργείται ο ειδικός συνάδελφος και εάν χρειαστεί στις οξείες περιπτώσεις μπορούν να συγχορηγηθούν με απόλυτη ασφάλεια, χωρίς την ανησυχία μιας τυχόν αλληλεπίδρασης τους, και χημικά φάρμακα. Σημαντική παράμετρος της χρήσης των χημικών φαρμάκων και κυρίως των αντιβιώσεων είναι η παρέμβασή τους στο φυσιολογικό μικροβίωμα του οργανισμού. Ως μικροβίωμα εννοείται το σύνολο των μικροβίων που υπάρχουν μέσα και πάνω στο ανθρώπινο σώμα, τα οποία όμως φέρουν τα δικά τους γονίδια και αλληλεπιδρούν με το σύνολο του οργανισμού συμβιωτικά. Ας έχουμε υπόψη πως το σύνολο των μικροβιακών κυττάρων εκτιμάται στα 100 τρις και το σύνολο των αλλεπάλληλων μεταβολικών δραστηριοτήτων επηρεάζει την ζητούμενη ομοιόσταση. Είναι ένα ολόκληρο σύστημα που χωρίς αυτό δεν μπορούμε να επιβιώσουμε. Εφόσον ο οργανισμός μας έχει συμβιωτικό χαρακτήρα, οποιαδήποτε διαταραχή των μεταβολικών ισορροπιών οδηγεί σε νόσους. Επομένως, τα αντιβιοτικά διαμορφώνουν την οικολογία του μικροβιώματος του εντέρου με βαθύτατους τρόπους, προκαλώντας ενδεχομένως και μόνιμες αλλαγές. Όπως αναφέραμε παραπάνω, εκτός από την αυξημένη απειλή ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά που προκαλείται από την υπερβολική χρήση αυτών των ενώσεων, υπάρχουν σημαντικές παρενέργειες που καθιστούν σαφές ότι η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών ευρέος φάσματος πρέπει να καταργηθεί γρήγορα υπέρ πιο συγκεκριμένων προσεγγίσεων και να συμπληρωθεί με αποτελεσματικές μεθόδους αποκατάστασης της μικροβιακής χλωρίδας μετά από τραυματισμό (π.χ. χρήση προβιοτικών). Το μικροβίωμα των ενηλίκων έχει αξιολογηθεί σε πολλούς πληθυσμούς και έχει διαπιστωθεί πως τα αντιβιοτικά παρεμβαίνουν στην αλληλεπίδραση μεταξύ του μικροβιώματος και του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα ανοσολογικές διαταραχές ,αλλά αυξάνουν επίσης και την ευαισθησία του ξενιστή στα παθογόνα. Η μείωση του αριθμού των βακτηρίων γενικά προκάλεσε μείωση της έκφρασης των γονιδίων στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ η παρουσία αντιβιοτικών και η επικράτηση βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά προκάλεσαν από κοινού μείωση της έκφρασης των μιτοχονδριακών γονιδίων και του αριθμού των μιτοχονδρίων ανά κύτταρο. Παρόλο που η ικανότητα των αντιβιοτικών να επηρεάζουν τα μιτοχόνδρια (η οποία οφείλεται στη βακτηριακή προέλευση αυτών των οργανιδίων) ήταν ήδη γνωστή, οι ερευνητές εντόπισαν σε μελέτη τα μοριακά μονοπάτια που σχετίζονται με τη γονιμότητα της Pseudomonas aeruginosa ως σημαντικούς παράγοντες απώλειας μιτοχονδριακών γονιδίων και θανάτου των κυττάρων του ξενιστή. Αυτά και άλλα ευρήματα δείχνουν σαφώς ότι τα αντιβιοτικά, μόνα τους και μέσω των επιδράσεών τους στον εντερικό μικροβιόκοσμο, έχουν σημαντικές επιδράσεις στην έκφραση των γονιδίων του ξενιστή. Η επιστήμη του μικροβιώματος παρέχει άμεσες ή έμμεσες ενδείξεις για την τεκμηρίωση των θεμελιωδών αρχών της ομοιοπαθητικής, όπως η ολιστική θεώρηση του οργανισμού, η ψυχοσωματική διασύνδεση και τα επιγεννετικά μονοπάτια της, η κατεύθυνση της θεραπείας και η σημασία της σε βάθος χρόνου, ο νόμος των ομοίων, η ελάχιστη θεραπευτική δόση όπως εκείνη αποτυπώνεται με το φαινόμενο της όρμησης (νόμος Arndt–Schulz) και τέλος η ομοιόσταση. Ενώ από την άλλη, πολλές συμβατικές (αλλοπαθητικές) ιατρικές θεραπείες βλάπτουν ανεπανόρθωτα την οικολογία του μικροβιώματος και προκαλούν χρόνια ανοσολογική δυσλειτουργία και φλεγμονή. Επαναλαμβάνουμε, η Ιατρική είναι μία και ο ιατρός οφείλει να χρησιμοποιεί όποια εργαλεία διαθέτει ώστε να βοηθά ουσιαστικά τον ασθενή του. Τα αλλοπαθητικά φάρμακα σώζουν καθημερινά ζωές κι αυτό δεν αμφισβητείται. Όμως εάν αντιληφθούμε την πορεία υγείας ενός οργανισμού ότι δεν αποτελείται από μεμονωμένες περιόδους νόσησης αλλά είναι μια αλυσίδα συνεχόμενων ανοσολογικών αντιδράσεων με την μορφή ενός συνεχούς, τότε ως ιατροί θα είμαστε πιο προβληματισμένοι ως προς τις θεραπευτικές μεθόδους και προσεγγίσεις μας. Ο καθηγητής Γ. Βυθούλκας (εναλλακτικό βραβείο Νομπελ 1996) αναφέρει ότι η καταστολή των ασθενειών, μέσω της υπερβολικής χρήσης χημικών φαρμάκων ή άλλων μέσων, πολλές φορές υπερκαλύπτει τη φυσική άμυνα του οργανισμού και αναγκάζει το ανοσοποιητικό σύστημα να συμβιβαστεί και να ξεκινήσει μια βαθύτερη γραμμή άμυνας, η οποία στη συνέχεια αποτελεί την αρχή μιας νέας χρόνιας πάθησης. Έτσι, η αρχική φλεγμονή μιας οξείας πάθησης μπορεί να συνεχιστεί ως υπο-οξεία φλεγμονώδης διαδικασία σε βαθύτερο επίπεδο. Επομένως, οι οξείες φλεγμονώδεις καταστάσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται πολύ προσεκτικά από την αρχή τους στην παιδική ηλικία, προκειμένου να μην αναγκαστεί το ανοσοποιητικό σύστημα να συμβιβαστεί. Είναι αναγκαίο στην σύγχρονη Ιατρική να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί το σύνολο του οργανισμού και να σεβόμαστε τις ιδιαιτερότητές του, ώστε η όποια θεραπευτική παρέμβαση να οδηγεί σε Ομοιόσταση. Η δημιουργία ενός πληθυσμού του οποίου η πλειοψηφία θα βρίσκεται σε μία καλή ανοσολογική κατάσταση και σε ένα υψηλό επίπεδο υγείας, ωφελεί μια κοινωνία εν τω συνόλω όχι μόνο στους μακροοικονομικούς δείκτες αλλά και στην δημιουργικότητα την οποία μπορεί να επιδεικνύει ωφελώντας πολυεπίπεδα και τις επόμενες γενεές.